Wij zijn gek op wielerverhalen en de geschiedenis ervan!
Kijk voor prachtige verhalen bij de webblog van Fred van Slogteren
Wielerverhalen van André Stuyfersant.
Je vult er hele dagen mee….
Wielerverhaal over Piet Dickentman de eerste Amsterdamse wereldkampioen 1903 (audio)
WK Stayeren
Klassieke racefietsen en het verhaal erachter van de eigenaren
Klik hier
Jaap Eden
1873-1925
Begenadigd schaatser en (baan)wielrenner.
Verdiende een fortuin, maar stierf berooid.
Bekers en medailles werden verkocht om zijn begrafenis te kunnen betalen
Onthulling gedenksteen Jaap Eden 1928 Klik hier
Historie van het baanwielrennen:
De geschiedenis van de baansport
Het begin ongeveer 1890
Het is niet eenvoudig om een begin te maken. De baansport is één van de oudste vormen van de wielersport. Immers de wegen waren niet geweldig, veel landen verboden wegraces en echte baanpistes waren in eerste instantie niet meteen voorhanden. Bovendien is er zoveel gebeurd, dat het ondoenlijk is alles te beschrijven. Het zal dus een, altijd onvolledig, overzicht worden van de baansport. 1905 is een cruciaal jaar voor het baanwielrennen. De Nederlandse regering verbood de wegwedstrijden en dat werd het moment om wielerbanen te bouwen. Daarvoor was in 1900 al de Union des Cyclisme International opgericht en de eerste wereldkampioenschappen onder leiding van de UCI gehouden. Let op de afbeelding bij Jaap Eden op zijn blokketting.
De Fransman Constant Huret
werd eerste stayerskampioen en Edmond Jacqelin de eerste sprintkampioen. Saillant detail is dat beiden van beroep bakker waren. Huret was beroepsrenner van 1894 tot 1902 en stierf in 1951. Edmond Jaquelin als stayer. De tweede man op de motor als passagier, maar vooral als degene die de renner uit de wind houdt. De gangmaking bestond uit menselijke gangmaking en een petroleummotortje.
Edmond Jaquelin als stayer.
Dat wil echter niet zeggen dat er niet eerder Wereldkampioenschappen werden georganiseerd. Nog zonder de UCI werd in 1899 in Montreal in Cananda het eerste stayerskampioenschap gehouden. Er werd gebruik gemaakt van een petroleumtandem, zie hier rechtsboven. De accutandem verdween. De allereerste wereldkampioen werd de Engelsman Richard Palmer. daar zit echter wel een verhaal achter. Natuurlijk, zult u denken. Het wereldkampioenschap zou worden verreden in Wenen. Er hadden totaal 11 renners ingeschreven, maar er waren grote problemen met de gangmaking. Er mocht niet achter petroleumtandems worden gereden, waardoor een deel niet mocht starten en een deel van de renners wegbleef. De Engelsman Chase wilde wel starten, maar kon geen overeenstemming bereiken met de de Duitse gangmakers over geld en besloot ook niet te starten.
Gevolg: Richard Palmer ging alleen over de baan met zijn gangmaker. Na 100 km te hebben afgelegd mocht hij zich wereldkampioen noemen, na 2 uur 10 min. en 19 seconden. Gemiddeld dus ruim 46 km en 41 meter. Hij is daarmede de enige stayer die ooit W.K. werd met een zgn. Walk-over: De tegenstander komt niet opdagen en men gaat door naar de volgende ronde of, zoals bij Palmer, wordt Wereldkampioen!
Het was in die tijd niet ongebruikelijk dat allerlei vormen van gangmaking door elkaar heen werden gebruikt: elektrische tandems, eenzitters, triplets, maar ook met 5 man werd er gegangmaakt.Bij sommige motoren zat de gangmaker zover naar achteren dat hij met zijn hoofd de de rug van de man op de motor kon raken en zijn voorwiel de tandem net niet raakte.
Choppy Wartburton met zijn renners
De kleinste renner is Jimmy Michaël
Jimmy Michaël.
Nog zo’n kanjer uit die tijd: Jimmy Michaël, geboren in Aberaman, Wales. Op de foto is hij samen met zijn “manager” Choppy Warburton. Dat was een wat excentrieke vent, maar wist Jimmy wel op zestienjarige leeftijd, na een wedstrijd bij de amateurs gewonnen te hebben, bij de profs onder te brengen. De eerste wedstrijd werd Jimmy warm onthaald door jury en publiek. De jury was van mening dat er geen kinderen mee mochten doen. Jimmy Michaël was 1.50 m klein en woog slechts 44 kg! Het publiek lachte om de kabouter die echter door een grote mond terug te geven toch mocht starten en….. ja, hoor hij won! Het publiek viel van de banken en juichte hem hartstochtelijk toe. Een held was geboren! Het geld begon binnen te stromen en Jimmy besloot zijn geluk in Amerika te beproeven. Van zijn geld kocht hij racepaarden en werd zelf jockey. Maar het zat hem niet mee, ondanks alle dure paarden, verloor Jimmy al zijn geld. Hij keerde terug naar Europa om opnieuw te moeten beginnen met wielrennen. Toen sloeg het noodlot toe: in 1903 viel hij keihard op de baan in Berlijn en liep ernstig hoofdletsel op. Daarna startte hij weer te vroeg met fietsen en zijn vonnis was getekend: de resultaten leken voorgoed verdwenen. Opnieuw besloot hij naar Amerika te gaan. Weer sloeg het noodlot toe en nu definitief: Jimmy drinkt zich een delirium op de boot naar New York en sterft op 27-jarige leeftijd op 21 november 1904. De kapitein wilde geen lijken aan boord en besloot zijn lichaam overboord te zetten. Dat wist een vriend aan boord ter nauwernood te voorkomen. Zo werd deze kleine, maar grote kampioen, toch nog in New York begraven.
Tom Linton, Arthur Linton en Jimmy Michaël kwamen alle drie uit hetzelfde dorp in Wales: Aberaman.
Choppy Warburton was aanvankelijk dus hun manager en reisde met de drie alle banen af, waar men reikhalzend naar de drie Walesmen uitkeek. Op de beroemde Buffalobaan werd Huret, zie hierboven, geklopt tijdens de beruchte 6-uren van Buffalo. Ook reed hij tegen beroemdheden als Maurice Garin, de eerste winnaar van de Tour de France. Het ging er heel anders aan toe dan wij ons kunnen voorstellen. Soms werden er wedstrijden van 1.000 km op de baan gereden, waar meer dan 25.000 mensen naar kwamen kijken! Toen Arthur Linton besloot Bordeaux-Parijs te gaan rijden, tekende hij zijn doodvonnis. Onderweg werd hij ziek, maar weigerde op te geven. Nadat hij was onderzocht door de dokter, begon hij op nieuw aan de wedstrijd en haalde “gewoon” iedereen in. Tot 1,5 km voor het eind ging het goed. Toen reed de doodvermoeide en zieke Arthur Linton verkeerd.
Toch kwam hij, tot verrassing van iedereen, als eerste de wielerbaan op en won. De Fransman Rivière die als tweede eindigde, protesteerde:Linton heeft de route niet afgelegd! De jury gaf hem gelijk. Beide renners werden tot winnaar uitgeroepen. Arthur Linton werd echter de grootste verliezer. Door de inspanningen die hij had geleverd om iedereen in te halen, begon hij bloed te spugen. Drie maanden later overleed hij op 24-jarige leeftijd. Volgens de geruchten zou hij het eerste dopinggeval zijn, dat fataal is afgelopen. Daarbij past enige relativering bij: doping werd in deze tijd door veel sporters, vooral in de atletiek, gebruikt. Denk aan de (beroemde-beruchte?) aankomst van de marathon van de atleet Pietro Dorando tijdens de Olympische Spelen in Londen 1908. Hij kreeg zelfs een gouden beker van de Britse vorstin, ondanks het feit dat hij niet won en onder de strychnine zat.
De atleet Pietro Dorando.
Klik hier voor een filmpje van hem uit 1908!
De arbiter demi-fond. Bij de wedstrijden achter de derny’s en grote motoren wordt een arbiter demi-fond benoemd. Waar komt de term demi-fond nu eigenlijk vandaan? Daarvoor moeten we in deze tijd zijn. Zo omstreeks 1900. Henri Desgrange, de grondlegger van de Tour de France, en niet toevallig, organiseerde met zijn krant deze tot een geweldig wielerfeest uigegroeide wedstrijd. De bedoeling was dat men daarom zijn krant: L’Auto meer zou kopen dan de kranten van de concurrentie. De meeste Fransen kochten de krant los en waren geen abonnee. Nu waren de bedachte wedstrijden allemaal wel wat anders dan nu. De afstanden waren behoorlijk, wat heet, zeer behoorlijk. Etappes van 300 km, wedstrijden van meer dan 1200 km, het kon allemaal. Dat waren dus “fond” wedstrijden: wedstrijden van de lange afstand. Op de wielerbanen werden echter veel kortere wedstrijden gereden. Reden om die dan demi-fond te noemen (de helft van een fond). De renners waren blijvertjes: to stay = blijven in het Engels. Die renners was je dus niet gauw kwijt: de stayers.
Piet Moeskops
Pieter Daniel (Piet) Moeskops (Loosduinen, 13 november 1893 – Den Haag, 16 november 1964) was een Nederlands wielrenner, die in de jaren twintig van de twintigste eeuw vijfmaal wereldkampioen sprint werd. Als jongen bracht hij op de fiets bestellingen rond voor de zaak van zijn vader. Al in 1914 werd hij voor het eerst Nederlands kampioen op de sprint. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog betekende dat er geen internationale wedstrijden gereden werden. Pas na de oorlog werd Moeskops professional. In 1921 won hij zijn eerste wereldtitel, door regerend wereldkampioen Robert Spears uit Australië te verslaan. Hij werd de drie volgende jaren opnieuw wereldkampioen, en ook in 1926. Alleen in 1925 werd hij, nota bene in Amsterdam, in de halve finale uitgeschakeld. In 1929 en 1930 haalde hij nog de finale, maar werd beide keren verslagen door de Fransman Michard. Hij werd acht keer Nederlands kampioen bij de profs, de laatste maal in 1932. Piet Moeskops was, in een tijd dat de topsport net de kinderschoenen was ontgroeid, een groot tacticus. Hij bestudeerde zijn tegenstanders zo nauwgezet, dat hij regelmatig de plek kon voorspellen waar iemand hem zou aanvallen en waar hij hem voorbij zou rijden. Over hem schreef de sportjournalist Joris van den Bergh het boek Te midden der kampioenen (1942). Voor een baanwielrenner was hij fors van gestalte, zodat hij (zo’n tachtig jaar vóór Pierre van Hooijdonk) de bijnaam “Big Pete” kreeg. Alhoewel Moeskops erg populair was, ontstonden er rond hem enkele controversen. Na een gewonnen WK kreeg hij eens uit het publiek een Nederlandse vlag aangereikt. Deze hing hij enkele ogenblikken over het stuur om de greep op de fiets niet te verliezen. De kranten schreven daags daarna kolommen vol, omdat hij de driekleur niet met respect zou hebben behandeld. Ook klaagden zij soms over de huldigingen die hij kreeg, die zij maar overdreven vonden. In 1930 onderging Piet Moeskops een zware operatie, die het einde van zijn wielerloopbaan versnelde. Zijn laatste grote overwinning was in de Grote Prijs van Alis (Frankrijk) in 1933. Daarna werd hij eigenaar van een café. Zijn successen maakten het baanrennen in Nederland zeer geliefd en hebben ongetwijfeld bijgedragen aan de komst van nieuwe grote sprinters, zoals Arie van Vliet en Jan Derksen. Piet Moeskops was in 1963 nog op televisie te bewonderen, toen hij in het praatprogramma “Voor de vuist weg” van Willem Duys in de studio een sur place uitvoerde. Een jaar later overleed hij op 71-jarige leeftijd. Piet Moeskops.
Huldiging van Piet Moeskops in 1921 na het behalen van de wereldtitel Sprint Klik hier
Jaartallen uit de fietshistorie
1761 – Loopfiets van Klaus Ullrich
1817 – Draisine van Karl Ludwig von Drais – verbeterde loopfiets
1840 – Cranks aan het achterwiel – Kirkpatrick MacMillan
1844 – Vulcaniseren van rubber van de banden Patent van de Amerikaan Goodyear
1854 – Trappers worden bedacht door Michaux? Fischer? of Sawayer?
Etien Lenoir
1860 – Uitvinding van de bougie door de Belg Etien Lenoir (van belang voor de latere motorgangmaking!)
1864 – Eerste bondsblad wordt uitgegeven door de ANWB
Naam De Kampioen wordt ingevoerd in 1885
1868 – Uitvinding van de kogellagers door Brown
Eerste kettingaandrijving door de Duitser Meyer
1870 – Oprichting “Eerste Nederlandsche Rijwielfabriek”van Burgers in Deventer
1871 – Oprichting eerste wielerclub van Nederland in Deventer “Immer Weiter”
1876 – Eerste werelduurrecord gevestigd door F.L. Dodds (student in Cambridge) 25.508 meter
1879 – Gangmaking met petroleumtandems in opkomst
1885 – 6 april De eerste wielerwedstrijden worden in Nederland gehouden: Den Haag
o.a. 50 meter langzaamrijden.
10 mei De eerste Internationale wedstrijd in Nederland: Maastricht
De eerste wielerbaan van Nederland ligt in Nijmegen
Ned. Kampioenschap Bicycle (hoge Tweewieler) Pim Kiderlen
John Boyd Dunlop
1888 – Luchtband uitgevonden door John Boyd Dunlop – Patent gekregen, maar ook weer moeten inleveren
1893 – Uitvinding van het ventiel door John Boyd Dunlop
11 mei Henri Desgranges vestigt het eerst werelduurrecord in Parijs 35.325 meter
Eerste wereldkampioenschappen Baan in Chicago
– Arthur Zimmerman (USA) WK Sprint
Arthur Zimmerman
– Lawrence Smitz Meintjes 100 km stayeren (levende gangmaking)(Zuid Afrika)
Eerste Ned. Kampioenschap Baan Sprint: Jaap Eden
1895 – Drie wielerbanen in Nederland – Amsterdam-Maastricht-Utrecht
Eerste gangmakerstandem met accu van de Belg Eugen Dutrieu in Berlijn
Eerste Wereldkampioenschappen Baan met profs in Keulen
– Jimmy Michaël – 100 km stayeren Groot Brittanië
– Robert Protin – Sprint
Amateurs: Jaap Eden Sprint Nederland
Mathieu Cordang
Matthieu Cordang – 100 km stayeren Nederland
1896 – Eerste profrenners in Nederland
Ons land telt 87 wielerverenigingen
Wielerbaan in Den Haag
Olympische Spelen Athene Tijdrit over 1 ronde: Paul Masson
Sprint: Paul Masson
10 km Baan: Paul Masson
100 km stayeren: Leon Flameng
1897 – Uitvinding van de fietspomp
Eerste Ned. Kampioenschap Baan Profs Harie Meyers
1899 – 1 maart De ANWB wil niets meer met de rennerij te maken hebben.
Oprichting van de NWB – De Nederlandsche Wieler Bond
Oprichting van de NWU – De Nederlandsche Wieler Unie
Verwarring en herrie alom
Eerste motorgangmaking op de banen – eerste WK in Montreal
Eerste Zesdaagse ter wereld: Charlie Millar en Frank Waller (USA) in New York
1900 – 14 april Oprichting van de UCI in Parijs
Erkende de NWB als leidende bond in Nederland
1904 – Baan in Breda brandt helemaal af (de oude baan van Baarn)
Baan in Bergen op Zoom opgericht
1905 – Eerste eenvoudige versnelling bedacht door Jean Paul de Vivie (bijnaam Velocio)
10 februari – Eerste Motor- en rijwielwet: wegwedstrijden werden allemaal verboden!
1906 – (weg)kampioenschap op de paardenrenbaan Woudensteijn in Rotterdam (eigenlijk dus een baankampioenschap)
Bouw wielerbaan Groningen
1907 – Wielerbaan in Scheveningen – veel gebruikt: Moeskops-Jhr. Bosch van Drakensteijn
1909 – Louis Blériot vliegt over het Kanaal met een Anzani-motor in zijn vliegtuig.
Allesandro Anzani bouwt betrouwbare gangmaakmotoren..
1912 – Eerste Ned. Kampioenschap Sprint Profs: Jan Tulleken
1915 – Eerste Nederlands Kampioenschap stayeren – Jan van Gent
1918 – Opening wielerbaan Amsterdam – groot succes – men had geld verdiend aan de oorlog…
1925 – Wereldkampioenschappen op de weg (Apeldoorn) en baan (Amsterdam) in Nederland
Zie voor een filmpje van deze WK: Klik hier
1927 – 4 maart De Nederlandsche Wielrijdersbond geliquideerd door ruzies.
De geboorte van de latere KNWU is een feit
1928 – 26 januari Oprichting van de voorloper van de KNWU voorzitter Hr. Albian
2 februari Erkend bij Koninklijk Besluit
banen in Rijswijk-Tilburg-Rotterdam-Heerlen-Sas van Gent
Nieuwe baan in het Olympisch Stadion ivm Olympische Spelen
Nederland haalt alleen medailles op de baan: Bernard Leene – Daan
van Dijk – Goud op de tandem
amateur sprint
Jan Maas- Jan Pijnenburg-Piet van der Horst – Janus Braspenninx Zilver
(1924)
Op 1 augustus 1924 werd in Nederland het fietsplaatje ingevoerd. Iedere fietser, op wat uitzonderingen na, moest belasting betalen voor zijn tweewieler door een metalen plaatje te kopen dat op de fiets bevestigd moest worden. Mensen met steun kregen het plaatje gratis, maar om dat plaatje van andere te onderscheiden werd en een gat in gemaakt. Aan de fiets kon met dus al zien wie steun trok.
Het gaatje in het plaatje was bedoeld om steuntrekkers die in het weekend fietsten op te kunnen sporen. Het was namelijk verboden dat zij in het weekend zouden gaan fietsen. Maar de werklozen dachten dat het een onderscheid was ten opzichte van de werkenden. Het plaatje kostte overigens fl. 2,50)
Ploegachtervolging
1928 – Eerste Nederlandse Kampioenschappen Baan – Ploegachtervolging
Adriaan (Janus) Braspennincx – Piet van der Horst – Marinus de Leur – Piet Moeskops – Nico Krens – Thijs van Oers
1931 – Eerste damesrennersclub van Nederland wordt opgericht
1932 – Eerst Zesdaagse in Nederland Amsterdam Piet van Kempen – Jan Pijnenburg
1933 – Eerste betrouwbare versnellingen op de markt van Tullio Campagnolo
1935 – Eerste NK achtervolging Afbraak van 65 wielerbanen begonnen (tot 1940)
1938 – Wereldkampioenschappen Baan in Nederland
1938 – Derny’s worden gebracht door Roger Derny en Zonen
1943 – Er stort een vliegtuig op het clublokaal van Olympia. Alle bekers en oorkonden gaan verloren
De Duitsters slopen de wielerbaan in Amsterdam
1946 – Wereldkampioenschappen met individuele achtervolging
Profs: Gerard Peters
Amateurs: Roger Roland
1953 – Eerste Werelduurrecord achter de derny door Jean Bobet (broer van Louison Bobet) 54.880 meter
1958 – Eerste individuele achtervolging vrouwen op het WK
Ludmilla Koschetova URS
Eerste Sprint op het WK
Galina Ermojalewa (R)
1962 – Eerste Wereldkampioenschap Ploegenachtervolging
Duitsland: Ehrenfried Rudolph-Bernd Rohr-Klaus May-Lothar Claesges
1966 – Eerste Wereldkampioenschappen Tandems: Morelon – Trentin
Eerste Ned. Kampioenschappen Tandems:Jansen – Koopman
1971 – ( Wereldkampioenschappen veldrijden in Apeldoorn )
1972 – Mexico-City Eddie Merckx vestigt het werelduurrecord op gewone fietsen 49.431 meter
1979 – De KNWU vertrekt naar Woerden
1980 – Eerste Wereldkampioenschappen Keirin Profs; Danny Clark (Austr)
Eerste Wereldkampioenschappen Puntenkoers: Stan Tourné
1992 – Geen onderscheid meer tussen profs en amateurs bij het Wereldkampioenschap Baan
1996 – Birmingham Chris Boardman vestigt het werelduurrecord op aerodynamische fietsen 56.375 meter
26 oktober Mexico-City Jeanine Longo vestigt het werelduurrecord voor vrouwen op 48.159 meter
2003 – Mexico -City Leontien van Moorsel vestigt het werelduurrecord zonder aerodynamische verbeteringen op 46.349 meter
2005 – Moskou De Tsjech Ondrej Sosenka vestigt het weredluurrecord zonder dynamische verbeteringen op 49.700 meter
2007 – De KNWU betrekt in Nieuwegein Het Huis van de Sport
2008 – Eerste Ploegenachtervolging voor vrouwen op het WK
Groot-Brittannië: Wendy Houvenagel-Joanna Rowsel-Rebeccas Romero
2010 – 21 mei Moskou Maas van Beek verbetert het werelduurrecord achter de derny 66.343 meter
Voor een filmpje over deze poging: Klik hier
2011 – Wereldkampioenschappen Baan in Apeldoorn.
Daarmee is Apeldoorn de enige stad ter wereld waar het WK-weg, WK-veldrijden en het WK-Baan is gehouden.
Europese Kampioenschappen Baan in Apeldoorn
2013 – Voor de tweede maal de Europese Kampioenschappen Baan in Apeldoorn
2015 Wereldbekerwedstrijd in Omnisport Apeldoorn
2016 – Vertrek van de Giro d’Italia vanuit Omnisport in Apeldoorn
2018 – Wereldkampioenschappen Baan in Apeldoorn
2019 – Wereldkampioenschappen Paracycling in Apeldoorn
2019 – Europese Kampioenschappen Baan in Apeldoorn